OSP Rajcza – rys historyczny
W roku 1903 powstaje w Rajczy Towarzystwo Ochotniczej Straży Pożarnej – zalążek OSP Rajcza. Pierwszym komendantem zostaje Sebastian Sporek i zrzesza 24 członków. Straż organizuje się dzięki pomocy założycieli oraz dworu Lubomirskich. Do roku 1907 zakupiono mundury, hełmy, węże oraz sikawkę przenośną, którą w razie potrzeby ładowano na wóz.
W trakcie I wojny światowej - od 1914 do 1918 - z powodu braku młodych mężczyzn zabranych do armii austriackiej, straż funkcjonuje w ograniczonym zakresie, a jej działalność podtrzymuje kilku starszych strażaków.
W roku 1908 zostaje ufundowany sztandar. Głównym fundatorem był nowo przybyły do Rajczy proboszcz Michał Grudziński. Przez 90 lat sztandar służył jednostce OSP Rajcza. W czasie hitlerowskiej okupacji sztandar uniknął skonfiskowania, dzięki zabiegom Księdza Prałata Stanisława Żądło i Ludwika Hulbója - naszelnika straży, który pełnił tę funkcję w roku 1939. Dzięki ich reakcji sztandar został ukryty i przetrwał 5 wojennych lat.
W roku 1909 ksiądz Michał Grudziński wydaje pozwolenie na budowę strażnicy za kościołem - z prawej strony na gruncie parafialnym. Dzięki pomocy dworu Lubomirskich i społeczeństwa, tego samego roku zostaje oddana do użytku drewniana strażnica z wieżą. W jej wnętrzach zlokalizowano pomieszczeniach dla strażaków i garaż na wóz konny z sikawką. Strażnica ta była czynna do roku 1952.
W roku 1920 zakupiono sikawkę ręczną na bryczce konnej. Zakupiony sprzęt uznawany był w owym czasie za szczyt techniki pożarniczej. Sikawka została zachowana do dnia dzisiejszego i jest wystawiona w budynku Państwowej Straży Pożarnej w Żywcu.
W roku 1927 zakupiono instrumenty muzyczne dla orkiestry dętej. W roku 1928 działa już orkiestra, która występuje podczas uroczystości państwowych i kościelnych oraz gra na imprezach prywatnych zbierając w ten sposób fundusze dla straży.
Do roku 1939 Straż Pożarna w Rajczy jest prężną organizacją, która nie tylko gasi pożary, ale prowadzi działalność artystyczną, koncertując w okolicznych miejscowościach. Między innymi organizuje zabawy, festyny, majówki, na których od roku 1928 kluczowym punktem imprezy jest występ orkiestry złożonej ze strażackich muzyków .
W czasie okupacji większość strażaków zostaje wysiedlona lub wywieziona na roboty do Rzeszy. Z pozostałych na miejscu oraz osiedlonych tu Niemców utworzono przymusową Straż Pożarną.
Po latach okupacji hitlerowskiej, w sierpniu 1945 roku straż od nowa organizuje swoją działalność. W roku 1950 powstaje Komitet budowy nowej strażnicy. W tym też roku zakupiono samochód ciężarowy marki „Kamer”, który został przerobiony na samochód pożarniczy.
Samochód ten używano do roku 1965. Wieloletnie użytkowanie sprzętu było zasługą zmarłego dh Michała Zająca, aktywnego strażaka, wspaniałego mechanika, gospodarza i kierowcy.
W roku 1952 zakończono budowę strażnicy. Budynek był parterowy, z cegły, z wieżą drewnianą, na której była tzw. „wspinalnica”. Strażnica posiadała 3 pomieszczenia na samochody, sprzęt, salkę dla strażaków oraz pomieszczenie dla Zarządu.
W roku 1953 wybudowano kręgielnię. Była ona usytuowana w miejscu gdzie obecnie stoi pawilon handlowy – własność OSP Rajcza. Kręgielnia nie przynosiła jednak dochodów. Nie odnawianą i niszczejącą kręgielnię z czasem rozebrano.
Lata 1955 do 1965 to okres sukcesów OSP w odnoszonych w ćwiczeniach i zawodach pożarniczych. Jednostka dwukrotnie uczestniczy w zawodach szczebla wojewódzkiego, gdzie zajmuje dobre miejsca i zdobywa nagrody. Jedną z nich jest działająca do dnia dzisiejszego syrena alarmowa.
W roku 1965 OSP otrzymuje z Komendy Rejonowej Państwowej Straży Pożarnej w Żywcu samochód pożarniczy GBA 266 „Star”. Był to już profesjonalny samochód pożarniczy i służył w OSP Rajcza do roku 1998.
W latach 70 – tych z powodu braku dużej sali w Rajczy (w obecnym Domu Kultury mieściło się kino), podjęto decyzję o dobudowaniu piętra na budynku strażnicy. Z pomocą Urzędu Gminy powstaje budynek w obecnym kształcie. Podwyższony obiekt to już nie tylko strażnica, ale nowoczesny Dom Strażaka. Obecnie sala, którą zlokalizowano w dobudowanej części, przechodzi kolejne transformacje. Jest modernizowana i doposażana. Dzięki tym zabiegom zyskuje nową jakość i jest powszechnie postrzegana jako chluba jednostki.
Od 8 czerwca 2000 roku, OSP Rajcza została przyjęta do Krajowego Systemu Ratownictwa Gaśniczego i posiada radiowy system alarmowania. Każdy kolejny rok działalności OSP Rajcza to okres wytężonej pracy szkoleniowej, konserwacja sprzętu, budynku Domu Strażaka jak również udział w akcjach pożarniczych i powodziowych. W ostatnim czasie OSP Rajcza coraz częściej wyjeżdża usuwać skutki wypadków drogowych oraz udziela kwalifikowanej pierwszej pomocy. Obecne wyposażenie Jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej w Rajczy to samochód pożarniczy GBA 244 „Star” z beczką, armatką oraz czterema aparatami powietrznymi, SLRT „Lublin” z wyciągarką, sprzętem do ratownictwa drogowego „Lukas” oraz zestawem do udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy oraz samochód operacyjny Łada Niva, 1 motopompa, 2 motopompy szlamówki, 2 agregaty prądotwórcze z masztami i lampami do oświetlania, piły spalinowe do cięcia metalu, betonu, drewna oraz wiele innych sprzętów i wyposażenia osobistego potrzebnego w akcjach pożarniczych, powodziowych i ratownictwa drogowego.
Opracował; Eugeniusz Ciepły
